Op zoek naar andere waarden binnen een onderneming

Moeten bedrijfsleiders betere huisvaders zijn en meer reserves voorzien om plotse en overwachte gebeurtenissen te kunnen opvangen? De keuze is aan de bedrijven zelf, al kunnen we dit alleen maar aanraden. De overheid zou dit zelfs best stimuleren. De coronapandemie heeft onze maatschappij handenvol geld gekost. De massale creatie van gratis geld confronteert ons nu volop met de gevolgen ervan. Ook de volgende generaties gaan hier trouwens nog lang voor opdraaien. Een nieuwe schok kunnen we de eerste jaren alvast niet meer aan. Het is dus noodzakelijk dat bedrijven eventuele toekomstige schokken – en die zijn er vaker dan we denken – op zelfstandige basis kunnen overleven. Maar dan zijn reserves absoluut noodzakelijk.

Maatschappelijk belastende bedrijven

Bovenstaande visie is er één die nog niet helemaal mainstream is in de economische wereld, maar die wel aan het evolueren is. Meer en meer mensen en bedrijven denken hier over na. GraydonCreditsafe kan op dat vlak alvast de discussies documenteren met cijfers en feiten.

GraydonCreditsafe kan ook duidelijk aantonen welke bedrijven maatschappelijk belastend zijn. Denk aan het voorbeeld van Booking, too big to fail.

De case Booking.com is een schrijnend voorbeeld om aan te tonen hoe maatschappelijk belastend zombiebedrijven kunnen zijn. Het oorspronkelijk Nederlandse bedrijf werd in 2005 overgenomen door een Amerikaanse groep. Om de werkgelegenheid van de ongeveer 5.000 werknemers te verzekeren en uitvlaggen tegen te gaan, gaf de Nederlandse overheid massaal subsidies. Jarenlang kon Booking een miljardenwinst voorleggen, al was daar een flink deel van gesubsidieerd. Bij de uitbraak van corona was het bedrijf er echter als de kippen bij om hulp van de overheid in te roepen. Blijkbaar had Booking, nadat het jaar na jaar monsterwinsten maakte en daarbij gesponsord werd met geld van de maatschappij, geen enkele reserve opgebouwd waar het op terug kon vallen.

De Nederlandse overheid tastte opnieuw in de buidel om het bedrijf en de werkgelegenheid te redden, maar het mocht allemaal niet baten. Ondertussen is een kwart van het personeel afgevloeid. In Amsterdam betrof het zo’n duizend werknemers. De afdeling klantenservice werd grotendeels uitbesteed. Schrijnender wordt het nog toen bleek dat de drie bestuursleden een bonus opstreken van zo’n 28 miljoen euro. Schandalig, immoreel, asociaal, verwerpelijk, aasgierengedrag en een treurige wanvertoning, luidde het in de Tweede Kamer. Om de gemoederen te sussen stortte Booking 65 miljoen aan subsidies terug.

Too big to fail en niemand die het over de kop durft laten gaan, ook al is Booking op deze manier maatschappelijk enorm belastend.

Zombiebedrijven en burn-out

Dit soort zombiebedrijven belasten onze maatschappij overigens ook nog op andere manieren. Eerder onderzoek van GraydonCreditsafe toonde bijvoorbeeld aan dat er een duidelijke correlatie is tussen zombiebedrijven en een verhoogde kans op burn-out. Andere studies tonen dan weer aan dat daar waar het aantal zombiebedrijven stijgt met 3.65%, de productiviteit van de economie met 1.2% daalt. Dat betekent dat de maatschappij eigenlijk dubbel belast wordt. Zombiebedrijven worden gefinancierd op het moment dat er schokken zijn, maar op die manier worden ook de burn-outs van de toekomst gefinancierd. En die kosten de maatschappij opnieuw geld. Kortom, zombiebedrijven zijn – ongeacht hoog- of laagconjunctuur – altijd maatschappelijk belastend.

Van aandeelhouders naar stakeholders

Het blijkt ook steeds duidelijker dat bedrijven die actief aandacht besteden aan het welzijn van hun stakeholders (eigen personeel, klanten, leveranciers, milieu, sociaal weefsel, enzovoort en dus niet enkel gericht op waarde voor de aandeelhouders) en op zoek gaan naar samenwerkingsverbanden op langere termijn stukken rendabeler worden. Wanneer een bedrijf naar de toekomst kijkt, de continuïteit wil garanderen én wil doorbreken, dan zal het niet alleen onderhevig zijn aan maatschappelijke veranderingen. Het zal actief meebouwen aan de kwaliteit van het maatschappelijk weefsel én daarvoor gewaardeerd worden. Stakeholders betrekken loont. Een onderneming die vandaag niet nadenkt over de relatie met zijn stakeholders en geen actie onderneemt, zal in de toekomst afgestraft worden.

Jongeren en rendement

Een mooi voorbeeld hiervan zijn jonge beleggers. Die laten zich wel degelijk beïnvloeden of leiden door beoordelingen, die niet uitsluitend gebaseerd zijn op rendement. Ze zijn ook gevoelig voor maatschappelijke impact. Het verklaart het succes van ethische en/of groene investeringsfondsen. Ze hebben oog voor duurzaamheid, ESG, klimaat, enz. Het is een evolutie waar bedrijven rekening mee zullen moeten houden. Want de jongeren van vandaag zijn de dertigers van over vijf jaar en de veertigers van over tien à vijftien jaar. Als zij begaan zijn met het klimaat, dan zal hen dat nog altijd interesseren als ze veertig zijn. Het is een maatschappelijke beweging die bedrijven, zeker binnen een Europese context, zal verplichten om – willens, nillens – met maatschappelijke thema’s rekening te houden. Zo is ook ESG één van die thema’s.

Schokbestendigheid als onderdeel van ESG

Schokbestendigheid is bijvoorbeeld één van de elementen die bruikbaar zijn om te beoordelen in hoeverre een bedrijf ESG-fit is.

Banken zijn sinds april vorig jaar door Europa verplicht om hierover te rapporteren en verzamelen massaal gegevens via interviews en ellenlange vragenlijsten.

Maar de resultaten spreken voor zich als de respondenten zichzelf mogen evalueren. Daarnaast geeft de manier waarop dit soort onderzoek gebeurt nog altijd geen overzicht van de huidige situatie. Integendeel, je krijgt een massa individuele cases.

ESG-score

Uit financiële data valt dan ook meer af te leiden dan alleen maar financiële zaken. Naast schokbestendigheid zijn er tal van data-elementen die een degelijke perceptie geven in hoeverre een bedrijf bezig is met zijn ESG-normen. En daar kun je ook een waarde op kleven: een ESG-score. Het geeft, veel duidelijker dan een individueel assessment, een overzicht van een totale populatie. Op basis van de classificatie groen-oranje-rood is het mogelijk om snel beslissingen te nemen.

Van intangibles naar tangibles

En dan komt het erop neer om veel van die intangibles (niet-meetbare elementen) om te zetten naar tangibles (meetbare elementen). In het verleden werden bedrijven altijd beoordeeld vanuit een financieel standpunt. Rendabel of niet rendabel. Alle waardeoordelen werden daarop gebaseerd. Er is echter een maatschappelijke evolutie aan de gang om ook andere elementen binnen een onderneming aan te halen die een bedrijf waardevol maken of niet. Alleen zijn die niet zo makkelijk in cijfers te bevatten.

Denk bijvoorbeeld aan innovatiekracht. In de markt worden vaak bedrijven die totaal niet rendabel zijn toch tegen fortuinen verkocht. Vooral omdat ze potentieel hebben voor innovatie. Motivatie van het personeel kan een waardemeter zijn. De perceptie van het publiek. Enz.

Het zijn maar enkele parameters die van belang zijn om waar te nemen en te meten. En dat lukt ook tot op zekere hoogte.

De afgelopen vijftien jaar geleden zijn de discussies over de klimaatverandering alleen maar intenser geworden. Wie had toen gedacht dat CO2 een waarde zou krijgen? CO2 is niet meteen vast te pakken. Vandaag staat het nochtans in de boekhouding van elk groot bedrijf als een kost of als een opbrengst. Meer nog, je kunt het zelfs verhandelen. En zo kun je van heel veel intangibles toch tangibles maken.