Voorbij de Data – Erwin Verstraelen, Vice President Innovation, Port of Antwerp-Bruges

“De haven is een complex gebied met grote strategische waarde en kritische infrastructuur”

Sven Persoone

10 Min
21/05/2024

In onze podcastreeks Voorbij de Data ontvangen we geregeld een inspirerende gast, die ons vertelt hoe data – en de innovatieve inzichten die daaruit voortvloeien – voor snelheid, efficiëntie en richting zorgen. Gesprekspartners komen uit verschillende sectoren. Sommigen zijn data nog volop aan het ontdekken, anderen zijn intussen doorgedreven gebruikers en werpen al een blik op de nabije toekomst.

Met de komst van een nieuw directiecomité sloeg de risico-averse haven van Antwerpen in 2017 een innovatieve weg in. Sindsdien zijn data en technologie niet meer weg te denken bij Port of Antwerp-Bruges, een echte wereldhaven. Erwin Verstraelen werd aangetrokken als Chief Digital & Innovation Officer om de ommekeer vorm te geven. Vandaag is hij Vice President Innovation en hij zag de haven de voorbije jaren enorme, digitale stappen vooruit zetten.

“Innovatie is één van de hefbomen om onze doelstellingen te bereiken. Het is een mindset. Het betekent: denken in termen van ‘wat als’ en niet ‘ja maar’. En dat is een cultuurswitch”, is Erwin Verstraelen duidelijk.

Het scheepvaartverkeer neemt toe. Schepen worden alsmaar groter. Een logisch gevolg van de globalisering en de groeiende wereldhandel. Data zijn ondertussen onmisbaar geworden bij de activiteiten van de haven.

Data in nautisch verkeersmanagement

“We zijn betrokken bij de hele in- en uitstroom van zowel binnenvaartschepen als zeeschepen. Dat betekent meer dan 15.000 zeeschepen en 300.000 binnenvaartse scheepsbewegingen per jaar. Een schip dat in Vlissingen vertrekt moet eigenlijk al weten of het in de sluis kan en of het kan aanleggen. Je kunt een schip niet halverwege de route tegenhouden omdat er geen plaats is aan de kaaimuur. Daarrond heb je een lappendeken van partijen - zeeloodsen, rivierloodsen, dokloodsen, bootmannen, de Nautische Autoriteit, de Schelderadarketen, enz. – die allemaal met elkaar in verbinding staan. Ze wisselen data uit om ervoor te zorgen dat schepen ordentelijk kunnen aankomen en vertrekken. Dat moet een vloeiende flow zijn.”

Je kunt een schip niet halverwege de route tegenhouden omdat er geen plaats is aan de kaaimuur.


Erwin Verstraelen
Vice President Innovation, Port of Antwerp-Bruges

“Als in het Deurganckdok een containerschip binnenkomt - 450 meter lang, 24.000 containers - en draait, dan moeten er op dat moment geen drie tankers afkomen. Om heel dat verhaal digitaal aan elkaar te knopen is de data-uitwisseling op vier jaar tijd gegroeid van 40 miljoen naar 85 miljoen databerichten.”

Data bij het beheer van assets

“Bouwwerken worden gefinancierd vanuit de hogere overheden, maar wij staan in voor het onderhoud daarvan. Zo’n 170 kilometer kaaimuur, tientallen bruggen, sluizen, technische installaties, enzovoort worden permanent geïnspecteerd. Dat geeft heel veel data over de staat van die assets.”

“We halen ook satellietdata binnen. We nemen een foto van de haven en vergelijken dan of de gebouwen of verharde oppervlakten en terreinen die we via AI inventariseren, ook overeenkomen met de gegevens in onze databank. Vooral interessant om concessies en bouwvergunningen te controleren. Vroeger reden er controleurs rond, die dan eerder toevallig onregelmatigheden tegenkwamen. Nu kunnen we hen gericht ergens naartoe sturen.”

Data voor beveiliging

“Als havenautoriteit zijn we ook verantwoordelijk voor de veiligheid en de beveiliging van het hele haventerrein. Dat is een gebied van 120 vierkante kilometer. Om er een beeld bij te vormen: je neemt de stad Antwerpen binnen de ring en die kan je zes keer kwijt in de haven. Daarvan moet je 24/7 weten wat er zich afspeelt op vlak van nautisch verkeersveiligheid, beveiliging van concessies, emissies, vervuilingen, ongevallen. En, we geven daarbij ook nog eens ondersteuning aan brandweer en politie bij calamiteiten.”

“Een tijd geleden had een enorme stapel houten paletten vuur gevat. Bij de bluswerken ontstond er een ondoordringbaar rookgordijn. De brandweer had geen flauw benul meer waar het nu juist brandde. Toen hebben we een drone gelanceerd, die via een thermische camera live beelden naar de commandowagen stuurde, zodat er gericht geblust kon worden. Dit voorval heeft ertoe geleid dat de Antwerpse brandweer ondertussen over een eigen droneteam beschikt.”

“Zo’n drone is een databron geworden en heeft een enorme meerwaarde. Al heeft het wel even geduurd voor we ermee in de haven autonoom en beyond visual line of sight mochten vliegen. Aanvankelijk was dat wettelijk onmogelijk. Maar na vijf jaar trekken en sleuren en aantonen dat het toch veilig kan, hebben we het voor mekaar gekregen. Als eerste haven in de wereld. Een primeur.”

Voorbij de Data – Erwin Verstraelen, Vice President Innovation, Port of Antwerp-Bruges

Realtime data

“We halen ook meer en meer realtime data binnen, zoals van het automatisch identificatiesysteem of AIS. Zeg maar de tracker van een schip, dat net als in de luchtvaart permanent een gegevenssignaal uitstuurt. We hebben die data over een langere termijn geanalyseerd en zijn tot interessante vaststellingen gekomen. Veel schepen komen regelmatig terug naar Antwerpen. Een half uur voor een schip Antwerpen binnenkomt, weten we dat de loods twee sleepboten zal aanvragen. Maar als je die data combineert met het weer en de windrichting, enzovoort, dan hebben we vastgesteld dat de loods soms drie sleepboten nodig heeft. Als je dat kunt voorspellen voor alle invaart en alle uitvaart, dan kan de sleepvaartmaatschappij  daar rekening mee houden en staat ze niet voor verrassingen.”

APICA

Met de digital twin, APICA genaamd (Advanced Port Information en Control Assistant), heeft de haven ondertussen een virtuele kopie van zichzelf gebouwd. 

“Met de digital twin leggen we eigenlijk een digitaal zenuwstelsel over de fysieke haven, bestaande uit sensoren, slimme camera's, drones en dergelijke meer, om te horen, te zien, te voelen en te ruiken wat er zich realtime afspeelt in die haven. Die data brengen we samen en gaat via een alert naar de betrokken stakeholders. We zeggen als het ware: je moet nu daar kijken, want daar is iets aan het gebeuren.”

“Veel van die data wordt tot op atoomklokniveau gesynchroniseerd. We gaan daar ver in, maar de haven is dan ook geen pretpark. Het is de grootste logistieke hub van België en bij uitbreiding de tweede van Europa. Het is de grootste industriële hub en de grootste chemische cluster in Europa. En samen met de haven van Zeebrugge is het de grootste energie hub van Belgiën en bij uitbreiding Europa. De haven is dus een complex gebied met een grote strategische waarde en kritische infrastructuur. En dat moet beschermd worden.”

We gaan ver in de synchronisatie van onze data, maar de haven is dan ook geen pretpark.


Erwin Verstraelen
Vice President Innovation, Port of Antwerp-Bruges

Enkele voorbeelden maken het gebruik van data heel tastbaar. 

Volatile Organic Compounds

“Bij het laden of ontladen van chemische stoffen kan er altijd iets verkeerd gaan. Een netwerk van sensoren die de luchtkwaliteit controleren, detecteert Volatile Organic Compounds, zoals benzeen of tolueen, meteen. Als je dat alarm combineert met de windrichting, de windsnelheid en de positie van de schepen, dan kun je er een camera naartoe draaien en dan weet je meer dan waarschijnlijk al waar het vandaan komt. Vervolgens gaan die data rechtstreeks naar de mensen die daarvoor bevoegd zijn. Een groot verschil met het verleden, toen je na verloop van tijd kon vaststellen dat er iets gebeurd was. Maar dan begon pas de zoektocht.”

Walstroom

“Schepen die zijn aangemeerd moeten in de haven verplicht hun dieselgenerator stil leggen en aansluiten op walstroom. Vroeger reed er iemand rond in die gigantische haven om controles uit te voeren. Vandaag halen we de data van die walstroomkasten binnen. Als er vijf schepen liggen en er zijn maar drie connectoren die werken, dan klopt er iets niet. Met een thermische camera zien we dan snel welke schepen toch hun dieselgenerator laten draaien.”

Radiocommunicatie

“Drie jaar geleden hadden we het idee om sentimentanalyse uit te voeren op de open radiocommunicatie, dat erg protocol gedreven is. Want als we bijvoorbeeld emotionele discussies kunnen traceren, dan wijst dat misschien op een nakend probleem. De resultaten waren evenwel ontgoochelend en sloegen eigenlijk nergens. Met de doorbraak van open AI hebben we de test enkele maanden geleden opnieuw gedaan en plots is dit voor 95% correct. Het laat ons toe om radiocommunicatie als een bron van informatie en emotionaliteit als een parameter te gebruiken. Als de discussie oploopt en de communicatie gaat snel over en weer, dan kun je ervan op aan dat er wat aan de hand is en dan worden de mensen van nautisch verkeersmanagement daarover ingelicht.”

In het volledige gesprek met Erwin Verstraelen komen nog andere topics aan bod. Laat ons na afloop zeker weten wat u ervan vond.