Antwerpen 3-10-2022 - Afgelopen maand september gingen er 1.024 ondernemingen over de kop. In vergelijking met de maand september 2021 betekent dit een stijging met +42,62%. Hoewel we moeten vaststellen dat de stijging van het aantal faillissementen de trend volgt van de afgelopen maanden en langzamerhand versnelt, blijft het aantal faillissementen licht onder het pre-crisisniveau.
Bekijken we de cijfers over de eerste negen maanden van dit jaar dan totaliseren we nu 7.109 faillissementen: een stijging ten opzichte van dezelfde periode verleden jaar met +51,41%. Ook dit cijfer blijft nog onder de volumes die we de jaren voor de covidcrisis noteerden. Belet niet dat we regionaal duidelijke verschillen vaststellen.
Op regionaal niveau valt op dat de stijging van het aantal faillissementen tijdens de voorbije 9 maanden zich voornamelijk voordoet in Vlaanderen (met spectaculaire stijgingen in de provincies Antwerpen en West-Vlaanderen). Daar bedraagt de stijging tegenover dezelfde periode vorig jaar +68,1%. Door deze stijging komen we wat betreft de eerste negen maanden in Vlaanderen bijna aan het pre-covid niveau.
De huidige faillissementen zijn (nog) géén gevolg van de energie- en/of loonschok. In het bijzonder de energieschok wordt pas rond deze tijd volop voelbaar binnen het bedrijfsleven. Vele contracten werden pas de afgelopen maanden of worden de komende maanden opengebroken, waardoor de stijging van de energiekost pas nu inbeukt. Op dit ogenblik is het aantal bedrijven die uitsluitend als gevolg van de nieuwe schokken over de kop gaan uiterst beperkt.
Bovendien: we weten dat faillissementsniveaus de conjuncturele evolutie steevast met minimaal zes maanden achterna hinkt. Faillissementen zijn geen conjunctuurvoorspellers, maar bevestigen een eerdere evolutie.
De huidige evolutie van het aantal faillissementen moet veeleer gezien worden als een vertraagde uitloper van de impact van de covidperiode. Inderdaad werden toen vrij snel belangrijke steunmaatregelen genomen, zowel in de vorm van directe steun, het instellen van twee moratoria op faillissementen, versoepeling van leningen én uitstel van betalingen vanuit onder meer fiscus en RSZ.
Betaaluitstel verleend door de verschillende overheidsinstanties zoals fiscus en RSZ werd enkele maanden na de eerste lockdown toegekend, veelal voor een periode van twee jaar. Deze uitstellen bleven dus tot de dag van vandaag doorlopen. We zien dus dat de huidige evolutie van faillissementen vooral het gevolg is van :
een beperkt aantal bedrijven (ongeveer 5% van het totaal) dat reeds voor het uitbreken van de covidpandemie duidelijk in ernstige moeilijkheden was. De vele maatregelen gaf hen de ruimte om hun overleven te rekken. In de praktijk zien we dat net die ondernemingen zelden van die periode gebruik maakten om hun activiteiten te herstructuren en/of te saneren. We zien dus een inhaalbeweging waarbij ze nu voor de faillissementskamer verschijnen.
bedrijven die welliswaar voor de covidperiode gezond waren maar wiens reserves door de covidcrisis in belangrijke mate waren opgesoupeerd, en die na het beëindigen van de periode van betaaluitstel worden geconfronteerd met te hoge schulden. Ook zij worden nu door de administratie voor de faillissementskamer gedagvaard.
Uiteraard hebben ook die huidige schokken een enorme – zelfs grotere - impact op heel wat ondernemingen. Meer dan ooit worden de nog overblijvende reserves aangetast.
Op 16 september jongstleden heeft de federale regering verschillende beslissingen genomen om bedrijven te helpen zich te wapenen tegen de stijgende energieprijzen. Ook de regionale overheden werkten uitgebreide steunpakketten uit. Deze maatregelen moeten nog in wetgevende of reglementaire teksten gegoten worden en zijn dus nog niet geactiveerd.
Het staat buiten kijf dat de mogelijkheden van onze overheden met betrekking tot deze nieuwe schokken budgettair beperkter zijn dan voorheen. Meer dan ooit zal dus het belang van gerichte steunmaatregelen waarbij in eerste instantie gefocust wordt op bedrijven met duidelijke overlevingskansen en die bovendien gericht zijn op de maatschappelijke transitie waar we voorstaan (Grean deal, ESG-vereisten, …) op de voorgrond treden. Daarnaast zijn er mogelijkheden om ook andere financieringsbronnen te activeren die minder belastend zijn voor ons maatschappelijk weefsel.