Antwerpen, 31 december 2022 - Na het ‘annus horibillis’ 2020, toen de covidpandemie grote delen van onze ondernemingen plat legde, was 2021, ondanks nog enkele naweeën, het jaar van het langzaam rechtkrabbelen. Veel ondernemingen besloten op hun algemene vergaderingen van 2020 om massaal winst te reserveren en niet uit te keren om zo een schokreserve op te bouwen. In 2021 zagen we de winstvolumes dan ook weer opklimmen en werd opnieuw overgegaan tot een normaal niveau van winstverdeling. Covid was ten slotte (zo goed als) onder controle. Toch bleek niet alles rozengeur en maneschijn.
Een studie van de jaarrekeningen 2021 toonde aan dat veel ondernemingen het op basis van klassieke analyses bijzonder goed hadden gedaan. Maar: 18% van onze Belgische ondernemingen bleek desondanks over bijzonder weinig tot geen reserves te beschikken. Die bedrijven kunnen dus wel functioneren, maar bij de minste hapering hebben ze ogenblikkelijk nood aan cashinjecties. Een gevaarlijke situatie.
Na ruim 2,5 jaar luwte zagen we pas in september 2022 een duidelijke stijging van het aantal faillissementen. Niet toevallig. De fiscus en de RSZ boden bij het uitbreken van corona betaaluitstel aan voor een periode van twee jaar. Die periode loopt af, zodat veel bedrijven geconfronteerd worden met de fiscale en sociale schuldenberg die ze hebben opgebouwd. Rechters in ondernemingszaken worden op dit ogenblik geconfronteerd met een snelle opeenstapeling van dossiers. Ze verwachten de komende maanden nog een aanzienlijke toename van dossiers ...
De effecten van de energie- en loonschok moeten dan nog volgen in de faillissementscijfers.
Het jaar 2022 begon dus goed, maar het belette niet dat er ondergronds al heel wat sluimerde. De vraag luidde niet of, maar wanneer het inflatiespook zou verschijnen. Stijgende prijzen voor onder andere energie, grondstoffen en transport lijken nooit meer helemaal weg te zullen gaan. De Russische inval in Oekraïne bracht alles nog eens in een stroomversnelling.
In sommige sectoren worden de lonen sinds het voorjaar van 2022 systematisch tweemaandelijks met 2% geïndexeerd. Voor andere ondernemingen komt de volledige klap er in januari 2023 bij met een indexering van ongeveer 11%.
In tegenstelling tot covid, die vooral de omzet impacteerde, betekenen de huidige energie- en loonschokken vooral een kostenschok. Niet elke onderneming is (nu al) in staat prijsverhogingen (volledig) door te rekenen. Hoe kleiner het bedrijf, hoe minder macht en hoe moeilijker om prijsindexaties door te voeren.
Anders gesteld: in vele gevallen stijgen de kosten in verhouding sneller dan de omzet. Heel wat bedrijven worden op dit ogenblik dus opnieuw geconfronteerd met een situatie waarop ze beroep moeten doen op hun reserves. In vergelijking met de pre-covidperiode zijn die reserves echter zwaar geslonken. De huidige schokken betekenen voor vele bedrijven dan ook een kantelpunt.