In een eerste deel kon u lezen wat ondermijning juist betekent, welke verschillende vormen er zijn en hoe criminelen in de praktijk tewerk gaan. De illegale of ondergrondse praktijken zijn echter onlosmakelijk verbonden met onze bedrijfswereld. De verwevenheid tussen de onderwereld en de bovenwereld wordt overigens alsmaar sterker. In dit artikel leest u hoe bedrijven met criminele achtergrond te detecteren zijn en hoe overheidsdiensten hiermee aan de slag gaan.
De legale structuren
Ondermijning begint allemaal met de oprichting (of de overname) van een bedrijf. Criminelen hebben nu eenmaal die legale structuren nodig om hun geld wit te wassen. En daar zijn ze kwetsbaar.
GraydonCreditsafe heeft in co-creatie met enkele overheidsfunctionarissen momenteel 35 indicatoren geïdentificeerd - gebundeld in een eenvoudig te interpreteren score van 0 tot 10 - die aangeven in hoeverre een bedrijf afwijkend gedrag vertoont. Eén cijfertje, maar er zit heel wat achter. Het resultaat is een perfecte combinatie van expertise en ervaring. De score maakt het makkelijk om een lijst van bedrijven (in een straat, een wijk, een gemeente of een sector) te screenen en een eerste onderscheid te maken. Het principe van de fuik. Bedrijven met de hoogste scores zullen vervolgens prioritair onderzocht en aangepakt worden.
Betrokken diensten besparen op die manier een zee van tijd. Knipperlichten geven directe en snelle inzichten in afwijkende bedrijfsvoering, zodat het niet meer nodig is om balansen, jaarrekeningen of andere publicaties grondig te analyseren. Ook complexe netwerken uittekenen hoeft bijvoorbeeld niet meer. Overheidsdiensten kunnen dus heel wat manueel opzoekingswerk overslaan, beschikken over veel meer data en kunnen in vergelijking met hun (vaak) empirisch onderzoek veel sneller en veel gerichter aan de slag. Het betekent dat mensen en middelen optimaal ingezet kunnen worden.
Lees ook het artikel dat hierover verscheen op VRT NWS.
‘Not in my backyard’
Heel wat burgervaders en -moeders zijn van mening dat ondermijning niet op hun grondgebied gebeurt. Maar dat is net het paradoxale aan het hele verhaal. Dat ondermijning niet opgemerkt wordt, is net de bedoeling van het crimineel opgezette systeem. Misleiding is de rode draad doorheen deze criminele praktijken. Etalages met vis en brood of boerderijen waar niemand passeert, moeten net de perceptie creëren dat het allemaal oké is. Criminelen zoeken de weg van de minste weerstand.
Dat ondermijning niet opgemerkt wordt, is net de bedoeling van het crimineel opgezette systeem.
Door u te baseren op wat de data over een bedrijf aantoont, creëer je een objectieve benadering en schakel je vooroordelen uit.
Centrumsteden
Uit een analyse van GraydonCreditsafe blijkt dat 7 tot 12% van de bedrijven in centrumsteden verhoogde scores vertonen. Dat betekent dat per 10.000 bedrijven ongeveer 1.000 bedrijven een verhoogde score vertonen in het criminaliteitsplatform. Op zijn minst een substantieel aantal met verdachte afwijkingen. Grote kuis houden bij deze bedrijven heeft dan ook niets dan voordelen voor onze maatschappij.
- De stad wordt veiliger, want illegale activiteiten trekken per definitie geweld aan. Criminaliteit, en het geweld dat daarmee gepaard gaat, daalt.
- Het economisch klimaat wordt eerlijker, bonafide handelaars blijven overeind omdat niet meer onder de prijs verkocht wordt.
- Gevoelige en kwetsbare jongeren worden niet langer beïnvloed en geronseld door lokale criminelen en hebben bijgevolg meer kansen om op het rechte pad te blijven.
- Het gezag van de lokale overheid en zijn politiekorps wordt gevrijwaard.
Voldoende redenen dus om een grondige aanpak te verantwoorden en criminelen van het grondgebied te weren.
Oorsprong en gebruik van het model
Het eerste model van het platform dat de naam Gatekeeper kreeg, werd gebouwd op basis van expertise. Vijf experts hebben tal van geanonimiseerde criminele cases bekeken waar effectief bewijs voor verzameld was. Daaruit zijn 35 indicatoren geselecteerd, al heeft niet elke indicator eenzelfde gewicht in de totaalscore.
Onder andere de stad Antwerpen, waar de ondermijningsdruk hoog is, maakt gebruik van het platform. Antwerpen opteert om via het fuikprincipe het kaf van het koren te scheiden. De bijkomende informatie in de GraydonCreditsafe-databank – netwerk, financiële resultaten en andere scores – gebruikt het om de beeldvorming sterk te verbeteren. Vervolgens wordt beslist om actie te ondernemen of niet.
Stad Genk gaat op een gelijkaardige manier te werk, waarbij het welbepaalde sectoren screent om vervolgens het principe van de fuik toe te passen.
Proactief versus reactief
Steden en gemeenten zetten Gatekeeper momenteel reactief in om een inhaalslag te maken. Het is evenwel de bedoeling om de tool proactief in te zetten en te vermijden dat malafide bedrijven zich überhaupt vestigen op het grondgebied. Daarbij is het belangrijk om bij het eerste contactmoment tussen overheid en bedrijf ook meteen een bonafide check te doen en op basis daarvan de juiste beslissingen te nemen. Op dat moment bestaat de mogelijkheid om eventuele vergunningen te weigeren of andere barrières op te werpen, zodat criminelen geen voet aan de grond krijgen. Eens vergunningen verleend zijn, is het immers veel omslachtiger om ze weer in te trekken.
Het is de bedoeling om de tool proactief in te zetten en te vermijden dat malafide bedrijven zich überhaupt vestigen op het grondgebied.
Besluit
Voor de bestuurlijke aanpak van georganiseerde en ondermijnende criminaliteit is een performante informatiehuishouding absoluut noodzakelijk. Een criminaliteitspreventieplatform, gedreven door data en scores, maakt het voor een lokaal bestuur mogelijk malafide activiteiten gerichter op te sporen. Enerzijds zorgt dit voor de optimale inzet van bestaande middelen en anderzijds voor een betere samenwerking tussen de verschillende stakeholders. Probleemgericht en werken aan de hand van actuele informatie zijn immers basisvoorwaarden voor een succesvolle (bestuurlijke) aanpak van georganiseerde en ondermijnende criminaliteit.
Dankzij efficiëntie- en effectiviteitswinst kunnen onder andere meer dossiers behandeld worden.
- Prioritisering van aan te pakken ondernemingen (fuikprincipe)
- Proactief inhoudelijk screenen van ondernemingen (integriteitscheck)
- Cross checken van lopende dossiers (volledige beeldvorming)
Gatekeeper zorgt voor een verbeterde informatiehuishouding en een verbeterde samenwerking tussen diverse diensten. Dankzij de multidisciplinaire inzet van de tool is het effectief mogelijk om de openbare orde aan te pakken, oneerlijke economische concurrentie te voorkomen en het sociaal (economisch) weefsel te versterken. Kortom, Gatekeeper heeft voor lokale overheden een grote meerwaarde inzake bestuurlijke aanpak.