Industrie & Supply chain

Produceren in tijden van oorlog: een gids om te navigeren door ellenlange sanctielijsten

12 Min
04/10/2024

Lenin zei ooit: ”Er zijn decennia waarin niets gebeurt en er zijn weken waarin decennia gebeuren.” Vooral voor fabrikanten neigt de huidige periode naar dit laatste type. Na corona hebben ze hun toeleveringsketens weer langzaam moeten opbouwen. Maar dan werden ze verrast door de plotse Russische invasie in Oekraïne. Het bracht een hele reeks nieuwe – aan de oorlog gerelateerde – kopzorgen met zich mee: meer bureaucratie, no-fly zones, sancties, enz. Het had een domino-effect op tal van fabrikanten in Europa, het Verenigd Koninkrijk en Noord-Amerika.

De afgelopen maanden werden industriële bedrijven plots geconfronteerd met een stortvloed aan nieuwe regels, wat de druk op complianceteams en leveranciers verhoogde. Daarnaast was er de angst voor een Chinese invasie van Taiwan, vielen de Houthi-rebellen schepen aan in de Rode Zee en blijft het conflict tussen Israël en Hamas maar aanslepen. Heel wat bedrijven kregen hierdoor te maken met langere levertijden en stopgezette productie. In het ergste geval liepen fabrikanten ernstige reputatieschade op, omdat ze gelinkt werden met leveranciers die op sanctielijsten staan. Of het leidde gewoon tot publieke boycots en zelfs sluitingen.

In dit artikel gaan we dieper in op de verschillende sancties. En u verneemt ook wat een fabrikant kan doen om risico's te vermijden nu de lijst met sancties steeds langer wordt.


Chapter 1

Boetes & lessen: welke invloed hebben sancties op fabrikanten?

Sancties zijn er in allerlei vormen, maar de sancties op handel, import, export en omgang met 'speciaal aangewezen personen' zijn vaak complex. En, het risico op commerciële schade en reputatieschade voor fabrikanten is groot.

De lijst met sancties gerelateerd aan oorlog en terrorisme wordt elk jaar langer. Na de Russische invasie in Oekraïne in 2023 werden er bijvoorbeeld 1.000 extra sancties uitgevaardigd. In het conflict tussen Israël en Hamas worden er nog geregeld nieuwe sancties opgelegd. Het is dan ook belangrijk om te weten wat elk type sanctie juist betekent. Vaak worden die nog verkeerd geïnterpreteerd. Hieronder verneemt u er meer over en we staven de risico’s die ze met zich meebrengen telkens met voorbeelden uit de praktijk.

Handelssancties zoals embargo's & beperkingen op import en export

De naam verraadt al de betekenis. Deze sancties verbieden een bedrijf, een industrie of een organisatie om handel te drijven met een gesanctioneerd regime. Ze kunnen opgelegd worden in de vorm van belemmeringen zoals heffingen of belastingen op de invoer van goederen. Het Verenigd Koninkrijk verhoogde bijvoorbeeld de belastingen op wodka met 30%. Goederen beperken of verbieden vormen een andere manier om barrières op te werpen. Denk aan het verbod van de VS op de invoer van alle luxegoederen, zeevruchten en diamanten uit Rusland. Of de EU die een van de grootste exportproducten van Rusland, olie en gas, langzaam afbouwt.

Hoewel deze acties gericht waren op het regime en de financiën van de Russische president Vladimir Poetin, hadden ze ook gevolgen voor veel kleine en zelfs grote bedrijven en hun consumenten. Ze hebben niets te maken met de invasie, maar lijden nog steeds onder de gevolgen. 

De Britse regering heeft de belasting op wodka geïmporteerd uit Rusland verhoogd tot 30%.

Vooral fabrikanten kregen te maken met grote verstoringen en bijkomende risico's. Wereldwijd zijn heel wat fabrikanten onder de loep genomen door de autoriteiten om te controleren of ze de sancties naleefden. In België werd onlangs een lading van 261 ton hout ontdekt dat in Rusland werd gekapt. Een duidelijke overtreding van de sancties, ook al werd het hout ingekocht via Turkse en Afrikaanse leveranciers.

Een inbreuk op deze sancties gaat gepaard met aanzienlijke boetes en ernstige reputatieschade. Lang voordat de oorlog tussen Rusland en Oekraïne uitbrak, kwam onder andere Elf Cosmetics onder vuur te liggen. De cosmeticagigant had zijn leveranciers onvoldoende gecontroleerd. Het wist niet dat hun fabrikanten in China een deel van de 'nepwimpers' exporteerden van een tweederangs Noord-Koreaanse fabrikant. Noord-Korea is evenwel een gesanctioneerde entiteit. De autoriteiten zagen dit dan ook als een overtreding. Elf moest een boete betalen van iets minder dan $1 miljoen en slikte heel wat reputatieschade. Ook al was het zich dan niet bewust van de overtreding.

Sancties tegen 'speciaal aangewezen personen'

Na de Russische invasie in Oekraïne zijn er minstens 1.000 nieuwe personen geplaatst in de categorie 'speciaal aangewezen personen' (SDN's) binnen de Russische sancties. Deze variëren van  lege vennootschappen, partnerentiteiten of Russische ondernemingen die eigendom zijn van, gecontroleerd worden door of verdacht worden van nauwe banden met Rusland. In bepaalde gevallen kunnen overheidsorganen ook actie ondernemen en activa van het gesanctioneerde regime of individu bevriezen.

De sancties kregen plots veel aandacht in de media toen Chelsea Football Club en zijn Russische eigenaar Roman Abramovich onder vuur kwamen liggen.


Het Amerikaanse Office of Foreign Assets Control (OFAC) controleert of een gesanctioneerde klant of eigenaar 50% of meer van een bedrijf bezit. Deze regel was vooral effectief om de uiteindelijke begunstigde eigenaars of Russische aandeelhouders te ontmaskeren.

De omvang van deze sancties kwam in de media toen Chelsea Football Club in een crisis belandde vanwege de toenmalige eigenaar. De Russische oligarch Roman Abramovich, die op dat moment de populaire voetbalclub bezat, moest Chelsea FC uiteindelijk verkopen toen de onrust rond zijn 'gesanctioneerde' status groeide.


Chapter 1

Navigeren door een lijst met sancties die steeds langer wordt

De Russische sancties in combinatie met de groeiende lijst van Israël-Hamas-gerelateerde handelssancties is verontrustend nieuws voor fabrikanten van alle aard. Vooral omdat wereldwijde toeleveringsketens diverse partners kunnen bevatten en complex in elkaar kunnen zitten. Kmo’s zijn dan vaak minder goed uitgerust voor de bijzonder tijdrovende en arbeidsintensieve due-diligence processen die vereist zijn.

Nileema Ali, Product Manager van Creditsafe, heeft meer dan 16 jaar leiding gegeven aan risico- en compliance-teams bij grote financiële instellingen zoals Deutsche Bank, JP Morgan, Lloyds Bank, Santander en Wells Fargo. Dankzij haar ervaring heeft ze drie tips voor fabrikanten om de groeiende compliancelast te beheren.

1. Bekijk uw huidige/toekomstige sanctielijst voordat u zakelijke relaties aangaat

Gesanctioneerde entiteiten of personen kunnen via ingewikkelde eigendomsmodellen en connecties toch hun zakelijke invloedssfeer behouden of uitbreiden.


Voordat u investeert in middelen en uw due-diligenceprocessen herbekijkt, is het belangrijk om te controleren welke elementen in uw bestaande toeleveringsketen mogelijk onder een sanctie vallen. Het helpt fabrikanten hun risicobereidheid te bepalen en dienovereenkomstig te plannen.

Het is vandaag belangrijk om waakzaam te zijn voor complexe eigendomsstructuren. Gesanctioneerde entiteiten of personen kunnen via ingewikkelde eigendomsmodellen en connecties toch hun zakelijke invloedssfeer behouden of uitbreiden. Ook moeten politiek prominente personen (PEP's) grondig worden beoordeeld op financiële fraude, corruptie en mogelijke financiële schandalen.

Dit houdt in dat u uw klanten en uw leveranciers met hun bedrijfsstructuren en ultieme begunstigden grondig moet kennen. Het kan een tijdrovend en arbiedsintensief proces zijn, maar wel cruciaal inzake risicobeperking.

2. Stel het juiste beleid en de juiste programma's op

Omschrijf duidelijk de praktische kant in uw raamwerk.

Omschrijf duidelijk de praktische kant in uw raamwerk. Beschouw het als een soort van 'risk appetite'-verklaring. Deze verklaring moet vervolgens de basis vormen van uw antiwitwas- en sanctiebeleid, in overeenstemming met de producten en diensten die u levert en de markten waarin u actief bent.

Het betekent ook dat u bestaande of nieuwe plannen moet herbekijken als die gekoppeld zijn aan landen waarvoor sancties gelden. Sommige fabrikanten zullen een compliance officer in dienst moeten nemen om dit beleid op te stellen en te handhaven. Bij kmo’s kan de verantwoordelijkheid liggen bij iemand van het management of het directieteam of bij een belangrijke poortwachter binnen het bedrijf.

Zodra deze beleidsregels zijn opgesteld, kunt u ze delen met uw werknemers met een duidelijk goedkeurings- en escalatieproces om uw beleid en programma's in gang te zetten.

3. Voorzie uw compliance officer van de juiste due diligence tools & gegevens

Een risicogebaseerde aanpak moet altijd ondersteund worden met gegevens en inzichten. Meestal betekent dit dat fabrikanten uitgebreide geopolitieke schaakborden moeten analyseren of in de gaten moeten houden of belangrijke economieën sancties opleggen en intrekken. Voor velen een arbeidsintensief en tijdrovend proces.

Wat compliance betreft, zitten zowel kmo’s als grote productiebedrijven in hetzelfde schuitje. Aangezien de waardeketen van kmo-fabrikanten meestal minder complex en minder geografisch verspreid is, is het risico vaak kleiner. Toch kunnen ze nog steeds blootgesteld worden aan sanctie-overtredingen. Vooral bij een gebrek aan transparantie bij financiële transacties en connecties in de toeleveringsketen, die verborgen banden kunnen hebben met bijvoorbeeld Russische routes.

Voor grote fabrikanten met complexe en wereldwijde toeleveringslijnen is de bedreiging groter. Het vereist voortdurende controle en evaluatie.

Creditsafe's end-to-end due dilligence platform helpt fabrikanten sancties te voorkomen.

Gelukkig heeft de technologie zich de afgelopen jaren snel ontwikkeld om fabrikanten wereldwijd realtime inzichten te geven en om hen in staat te stellen het risicobeheerproces te automatiseren.

KYC Protect, het end-to-end due diligence platform van Creditsafe, stroomlijnt complexe due diligence processen. Het voert grondig onderzoek en geeft diepgaand inzicht in achtergrond- en eigendomsstructuren van bedrijven. 

Fabrikanten die een goed compliance raamwerk hebben uitgetekend en een betrouwbaar platform hebben, doen het ongetwijfeld beter in een volatiel mondiaal landschap, dat naar verwachting nog minstens een paar jaar zal duren.


Dankzij due diligence-platforms zoals KYC Protect kunnen fabrikanten zich enerzijds richten op waar ze goed in zijn. Anderzijds zorgt het ervoor dat ze alleen werken met betrouwbare klanten en leveranciers, door het risico op inbreuken en de schade die daarmee gepaard gaat te minimaliseren.

In deze tijden van oorlog kunnen kmo-fabrikanten, die minder middelen en tijd hebben, moeite hebben om de talloze nieuwe sancties en risicocategorieën van verschillende overheidsinstanties bij te houden. Evenzo kunnen grote fabrikanten beschikken over geavanceerde compliance teams, maar vanwege hun complexe internationale toeleveringsketens kan het ook moeilijk zijn om manueel de uiteindelijke begunstigden van al hun leveranciers op te sporen.

Voordat ze nieuwe klanten of leveranciers aannemen, kunnen fabrikanten KYC Protect gebruiken om zakenrelaties te screenen op een groot aantal risicocategorieën, waaronder sancties, politiek prominente personen (PEP's), negatieve media, staatsbedrijven, enzovoort.

Het platform biedt fabrikanten de mogelijkheid om snel te zoeken naar een individu of een entiteit, hun identiteit te verifiëren en automatisch uitgebreide risicoprofielen te genereren. Zodra een profiel is aangemaakt, worden wijzigingen in de risicostatus automatisch gevolgd, waardoor er minder behoefte is aan manueel beheer.

Fabrikanten die een goed compliance raamwerk hebben uitgetekend en een betrouwbaar platform hebben, doen het ongetwijfeld beter in een volatiel mondiaal landschap, dat naar verwachting nog minstens een paar jaar zal duren.

Identificeer gesanctioneerde entiteiten bij bestaande en potentiële leveranciers

Ontdek hoe onze oplossingen u helpen om risico's in uw toeleveringsketen te beperken.